Τα πέπλα της Αρνητικής Ύπαρξης και ο θείος γνόφος. Μια εισαγωγή στην Kabbalah

Στην Kabbalah κεντρική θέση κατέχει το γνωστό "Δέντρο της Ζωής" (Etz haChayim). Είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο κινούνται πολλές διδασκαλίες και πολλοί οραματισμοί. Είναι ένα σύμβολο ή μάλλον ένα ιερογλυφικό που περιγράφει μεταξύ άλλων τη δομή του κόσμου, το πως εκδηλώνεται- εκπορεύεται το Θείο, το δρόμο της Επιστροφής και άλλα πολλά. Είναι αξιοσημείωτο πως αυτό το ιερογλυφικό καταφέρνει και προσαρμόζεται σε οποιαδήποτε παράδοση και μπορεί να την περιγράψει. Από αυτό γίνεται φανερό πως αυτό το ιερογλυφικό "στηρίζεται" πάνω σε κάποια κοινή αλήθεια που είναι ίδια για όλους αλλά που στον κόσμο της μορφής κατακερματίζεται σε μυριάδες μορφές. Τι είναι όμως αυτό το Δέντρο της Ζωής;

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή...

Τα τρία Πέπλα της Αρνητικής Ύπαρξης

Στην Καμπαλιστική σκέψη ο κόσμος πηγάζει και στηρίζεται πάνω στο..τίποτα! Όλο αυτό το οικοδόμημα (ορατό και αόρατο) που ονομάζουμε σύμπαν ή κόσμο, έχει τη βάση του σε κάτι σκοτεινό και χαόδες. Ο νους του ανθρώπου δεν μπορεί να φτάσει πέρα από το σημείο της Ύπαρξης, δηλαδή δεν μπορεί να κατανοήσει κάτι που απλώς δεν υπάρχει.

Κοιτώντας το διάγραμμα του Δέντρου της Ζωής (κάτω δεξιά) παρατηρήστε ότι ξεκινάει με τρία καμπύλα διαδοχικά ονόματα: Άιν, Άιν Σοφ και Άιν Σοφ Αούρ.

Αυτά τα τρία ονόματα είναι τα Πέπλα της Αρνητικής Ύπαρξης και εδώ το "αρνητικής" δεν έχει την έννοια του κακού αλλά του ανεκδήλωτου, αυτό που δεν έχει ακόμα υπάρξει εκδηλωμένο συνεπώς είναι σε μια κατάσταση μη-ύπαρξης.

Άιν σημαίνει "Τίποτα"

Άιν Σοφ σημαίνει "Απεριόριστο" και

Άιν Σοφ Αούρ σημαίνει "Απεριόριστο Φως"

Αυτά τα τρία Πέπλα δε γίνεται να περιγραφούν περισσότερο, αν και γίνονται κάποιες προσπάθειες στα καμπαλιστικά κείμενα. Είναι σαν να λέγαμε το Απεριόριστο Πρωταρχικό Χάος. Ο Θεός στην μη εκδηλωμένη Του κατάσταση, η Πραλάγια των ινδουιστών.

Στο έργο του "Περί μυστικής θεολογίας" ο Διονύσιος Αεροπαγίτης (σύγχρονος του Ιησού που ήταν μέλος της Βουλής του Αρείου Πάγου στην Αθήνα και ασπάστηκε την Οδό δηλαδή τον χριστιανισμό) πραγματεύεται τον "θείο γνόφο" το σκοτάδι δηλαδή που κρύβεται ο Θεός. Το Υπέρτατο κατά τον Διονύσιο "δεν μπορεί ούτε να λεχθεί ούτε να νοηθεί, επειδή βρίσκεται πέρα από κάθε ουσία και πάνω από όλα τα πράγματα" ενώ σε άλλο σημείο σημειώνει "ο θείος γνόφος είναι το απρόσιτο φως μέσα στο οποίο κατοικεί Εκείνος που αποκαλείται Θεός. Και μέσα σε αυτόν το γνόφο, που είναι αόρατος εξαιτίας της Υπέρλαμπρης φωτεινότητας...μέσα σε αυτόν εισέρχεται ο καθένας που αξιώνεται να γνωρίσει και να δει το Θεό". Προσέξτε πως μιλώντας για το σκοτάδι χρησιμοποιεί τους όρους απρόσιτο φως και υπέρλαμπρη φωτεινότητα που θυμίζουν το Άιν Σοφ Αούρ το "Απεριόριστο Φως".

Ο Πατέρας στην τριαδική αντίληψη του Θείου, είναι άγνωστος και άφατος δηλαδή δε γίνεται να ειπωθεί-να περιγραφεί. Στη χριστιανική διδασκαλία ο Πατέρας είναι το πρώτο Πρόσωπο από το οποίο γεννάται ο Υιός κι εκπορεύεται το Άγιο Πνεύμα. Τον Υιό-Λόγο τον είδαμε με την ενσάρκωσή του στη γη, το Άγιο Πνεύμα το λαμβάνουν οι άνθρωποι που φωτίζονται όμως τον Πατέρα κανείς δεν τον γνωρίζει "Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε" θα μας πει ο Ιωάννης στο ευαγγέλιό του για να συνεχίσει "ὁ μονογενὴς υἱὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο".

Ο Θεός, η άμαξα και το παντεσπάνι!

Η Υπέρτατη Ύπαρξη ή το Υπέρτατο Πρόσωπο αλλιώς, είναι κατά κάποιο τρόπο κρυφή, άρρητη και πέρα από όλα τα δημιουργήματα παρόλο που είναι η Αιτία της δημιουργίας τους. Είναι σαν ο Θεός να βρίσκεται "πίσω" από όλα τα πράγματα και στο κέντρο τους.

Φαντάσου έναν τροχό μιας άμαξας. Στην περιφέρειά του βρίσκονται όλα όσα υπάρχουν, τα δημιουργήματα αόρατα και ορατά. Όταν ο τροχός γυρνάει όλα τα σημεία του αλλάζουν θέση καθώς γυρίζουν εκτός από ένα, το κέντρο. Το κέντρο περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του συνεπώς αν και κινείται...παραμένει ακίνητο. Έτσι είναι και ο Θεός. Βρίσκεται στο κέντρο του τροχού και παραμένει η αιτία που τα πάντα γυρίζουν και εκδηλώνονται όμως ο ίδιος παραμένει ακίνητος βυθισμένος στο σκοτάδι, στον γνόφο της μη γνώσης. Όσο η προσοχή σου στρέφεται στα "φαινόμενα" αυτά δηλαδή που φαίνονται, βρίσκεσαι στην άκρη του τροχού και βιώνεις την αλλαγή που επικρατεί στον κόσμο της μορφής. Και επειδή η μορφή είναι εξαιρετικά ασταθής, ζεις μέσα στο φόβο. Όταν αρχίζεις να στρέφεις την προσοχή σου προς τα μέσα, αρχίζεις και κοιτάς το κέντρο του τροχού που είναι σταθερό και αμετάβλητο. Δεν αποσπάται η προσοχή σου από τον κόσμο των αλλαγών αλλά διακρίνεις πίσω από όλα τον Θεό.

Μπορείς επίσης να σκεφτείς μια τούρτα! Όποια κι αν είναι η στρώση που βάζουμε από πάνω, το παντεσπάνι είναι αυτό που παρέχει τη βάση και είναι πάντα ίδιο. Δεν του δίνουμε πολλή σημασία αλλά είναι αυτό που κρατάει τη μορφή της τούρτας και που άμα λείψει, η τούρτα δεν θα είναι το ίδιο νόστιμη. Την επόμενη φορά που θα επιτεθείς σε μια μπλάκ φόρεστ σκέψου το αυτό...

Το δυαράκι

Έτσι λοιπόν η βάση της ύπαρξης είναι το κενό, το Τίποτα, το Άιν. Σου φαίνεται περίεργο αυτό; Κι όμως ολόκληρη η ύπαρξή σου βασίζεται σε αυτό το κενό. Σκέψου απλώς το σπίτι σου.

Που μένεις; Πόσο μεγάλο ή μικρό είναι το σπίτι σου; Τι μορφή έχει; Είναι βίλα ή ένα δυαράκι στην Κυψέλη; Όποια μορφή κι αν έχει, κάνε στο εαυτό σου την εξής ερώτηση. Που κατοικείς; Με μια απλή ματιά, γρήγορα θα διαπιστώσεις πως δεν μπορείς να μείνεις στους τοίχους. Όχι δεν κατοικείς μέσα σε αυτούς όσο όμορφοι κι αν είναι. Κατοικείς ανάμεσα στους τοίχους, στο μεταξύ τους κενό. Το κενό είναι αυτό που σου επιτρέπει να υπάρχεις. Οι άνθρωποι κυνηγάμε να μένουμε σε όμορφα, μεγάλα σπίτια αλλά στην τελική όσο όμορφα κι αν είναι, όσο ακριβά κι αν είναι, είναι το κενό αυτό που μας επιτρέπει να υπάρχουμε, στο κενό μένουμε.

Αυτό το κενό, το τίποτε, δεν μπορείς να το κατανοήσεις. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει κάτι για να κατανοήσεις. Το κενό δεν έχει υπόσταση. Ο χώρος δεν έχει ύλη για να υπάρξει κάτι. Αν και ο ίδιος ο χώρος δεν έχει ύπαρξη, εν τούτοις επιτρέπει σε όλα τα άλλα να υπάρξουν.

Μπουμ!

Ίσως έχεις ακούσει για τη Μεγάλη Έκρηξη. Προς το παρόν οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όλο το σύμπαν κάποτε ήταν μαζεμένο σε έναν εξαιρετικά μικρό "χώρο", μικρότερο κι από ένα άτομο. Αυτό το "σημείο μοναδικότητας" όπως το αποκαλούν εμφανίστηκε από το πουθενά και κάποια "στιγμή" εξεράγη και επεκτάθηκε δημιουργώντας το σύμπαν μας. Πριν τη Μεγάλη Έκρηξη δεν υπήρχε ένας τεράστιος χώρος που περίμενε να γεμίσει. Δεν υπήρχε χώρος (ούτε χρόνος) όπως δεν υπήρχε τίποτε. Υπήρχε μόνο το Ά-δηλο το Άιν (Τίποτε) που ξαφνικά και διαδοχικά πέρασε από τις άλλες δύο φάσεις (Άιν Σοφ και Άιν Σοφ Αουρ) και από το Τίποτε, από το "πουθενά" φάνηκε να έρχεται σε ύπαρξη ένα "σημείο μοναδικότητας" που στην Kabbalah ονομάζουμε Keter δηλαδή Στέμμα. Είναι η πρώτη Σεφίρα, η πρώτη φανερή εκδήλωση του Θεϊκού Τίποτε, του Γνόφου.

Πέρα από το Keter ο άνθρωπος δεν μπορεί να πάει, τουλάχιστον με τη χρήση του νου. Πέρα από το Keter υπάρχει η μη-Ύπαρξη, το Τίποτε που ο νους δεν μπορεί να σε οδηγήσει. Εκεί μπαίνεις στο απόλυτο σκοτάδι, στον Γνόφο. Εκεί είναι που ο Θεός αποκαλύπτεται με τη θέλησή Του και όχι με δικές σου προσπάθειες.

#kabbalah